اهمیت توجه به بهداشت روانی کودکان

 

گاهی اوقات شناخت بهترین راه برای تربیت فرزندان، دشوار است؛ چنان که بعضی اوقات متوجه رفتارهایی می گردید که باعث تحیر، دل خوری و یا حتی ترس شما می شود. حال باید برای آگاهی از نحوه عملکرد تربیتی و برخورد صحیح با کودکان، اطلاعات مفیدی را در زمینه بهداشت روان به دست آورید. سلامت یا بهداشت روان عبارت از نحوه تفکر، احساس و عملکرد ما به منظور رویارویی با موقعیت های مختلف زندگی است؛ در واقع بهداشت روان در بردارنده نوع دیدگاه مان به خود، زندگی و افرادی می باشد که آن ها را می شناسیم. سلامت روان هم مانند تندرستی جسم در هر مرحله ای از زندگی حائز اهمیت است.

مشکلات بهداشت روان

تشخیص تب در کودک توسط والدین بسیار آسان به نظر می آید در حالی که شاید فهمیدن عارضه ی روانی در او سخت باشد. مشکلات مربوط به سلامت روان را همیشه نمی توان دید اما علائم آن توسط متخصصین بهداشت روان قابل شناسایی اند و از جمله ی این بیماری ها می توان به افسردگی، اضطراب، مشکلات خوردن، نقص توجه و اختلالات بیش فعالی اشاره نمود. در این بین، کودکان و نوجوانان زیادی از دوره های استرس هیجانی رنج می برند که با درمان کوتاه مدت رو به بهبود می گذارند اما با این حال این مشکلات الزاماً منجر به ایجاد عارضه ی بهداشت روان نمی شوند. سلامت روانی یک کودک هیچ ارتباطی با بهره هوشی او ندارد و بچه ها با یا بدون مشکلات بهداشت روانی دارای IQ های متفاوتی هستند. آموزش خاص یکی از سرویس های حمایتی است که مدارس برای کمک به رویارویی با نیازهای منحصر به فرد کودکان و نوجوانانی با انواع مشکلات بهداشت روانی، فراهم می کنند. با این وجود، نه هر فردی که تحت آموزش خاص قرار می گیرد دارای مشکلات سلامتی می باشد و نه هر کودک و نوجوان دارای عارضه ی بهداشت روان از آموزش ویژه برخوردار است.  

"اختلالات هیجانی جدی" از جمله مشکلات سلامت روان کودکان و نوجوانان به شمار می رود که به شدت زندگی روزانه و عملکرد آن ها را در خانه، مدرسه و یا در اجتماع مختل می کند. بدون کمک، چنین عوارضی ممکن است منجر به افت تحصیلی، روی آوردن به مواد مخدر و الکل، ناسازگاری در خانواده و یا حتی خود کشی شود. همه علل مشکلات سلامت روان در جوانان قابل شناسایی نیستند اما باید دانست که هم محیط و هم ساختار بیولوژِیک فرد در این امر دخالت دارد. از نمونه علت های بیولوژیک می توان به ژنتیک، عدم تعادلات شیمیایی و صدمه به سیستم اعصاب مرکزی اشاره کرد. این عوامل در علم پزشکی تحت عنوان "اختلالات نوروبیولوژیک" نامیده می شوند. بسیاری از عوامل محیطی می توانند کودکان را در معرض خطر قرار دهند؛ به عنوان مثال نوجوانانی که با خشونت، سوء استفاده، مسامحه یا مرگ عزیزان، طلاق، روابط از هم گسیخته و طرد شدن به علت نژاد، جنسیت، مذهب یا فقر مواجه می شوند، بیش تر در معرض مشکلات سلامت روان قرار دارند.

پرورش سلامت روان در کودکان

والدین هر کودک، مسئول سلامت جسمی و روحی او هستند؛ بنابراین باید بدانید که هرگز یک راه مشخص شده و ثابت برای تربیت فرزندان وجود ندارد بلکه شیوه های آموزشی متفاوت اند و در این بین هم باید انتظارات فرزندتان را دریابید. در این جا به برخی از راه کارهای کلی در زمینه تعلیم و تربیت کودکان اشاره می شود:

١. سعی کنید در کنار رسیدگی و تأمین تغذیه مناسب، ایمن سازی بدن و فراهم کردن امکانات ورزشی و غیره، محیط امن و سالم خانوادگی و اجتماعی را برای فرزندتان فراهم نمایید.

۲. آگاهی لازم در زمینه ی مراحل رشد کودک را به دست آورید تا بیش از حد و یا کم تر از حد لازم از او انتظار نداشته باشید.

٣. فرزندتان را به بروز احساسات خود تشویق نمایید و اجازه دهید تا بفهمند که همه ی انسان ها درد، ترس، خشم و اضطراب را تجربه می کنند. حتی به او در نشان دادن عصبانیت خود به گونه ای مثبت و بدون توسل به خشونت کمک نمایید.

۴. حس احترام و اعتماد متقابل را در کودک خود به وجود آورید. برای رسیدن به این مهم نباید صدای خود را برای او بلند کنید حتی زمانی که با او موافق نیستید؛ راه های ارتباطی را باز نگه دارید.

۵. به صحبت های فرزندان تان خوب گوش دهید و از کلمات و اصطلاحاتی بهره ببرید که برای او قابل فهم باشند. وی را به سوال پرسیدن ترغیب کرده و بگذارید تا با شما راحت باشد در عین حال هم تمایل خود را برای گفت و گو با او درباره هر موضوعی، نشان دهید.

۶. به مهارت های خود برای کنار آمدن با مشکلات و حل و فصل نمودن آن ها رجوع کنید تا ببینید که آیا شما مثال خوبی در این مورد هستید یا نه؟ در این بین اگر احساسات و عملکرد فرزندتان مایه دست پاپچگی شما گردیده یا قادر به کنترل خشم و ناامیدی خویش نیستید، حتماً از شخص دیگری کمک بطلبید.

٧. کودک تان را در زمینه رشد استعدادهایش تشویق کنید و به او در تعیین و رسیدن به اهدافش بر اساس توانایی ها و علایق اش، یاری رسانید.

٨. برای موفقیت هایش، جشن بگیرید.

٩. مهارت ها و توانایی های او را با توان مندی های کودکان دیگر مقایسه نکنید.

١٠. اعمال مثبت و منحصر به فرد بودن او را بستایید و کمک کرده تا از اشتباهاتش هم درس بگیرد.

١١. از صرف وقت خود برای فرزندتان، دریغ ننمایید.

١۲. حس استقلال و خود ارزشی را در وی پرورش دهید.

١٣. در رویارویی با فراز و نشیب های زندگی به او کمک کنید.

١۴. به کودک خود نشان دهید که به توانایی هایش در کنترل اوضاع درهنگام بروز مشکلات، اعتماد دارید.

١۵. اصول تربیتی را به طور مفید، دائم و مناسب به کار بگیرید؛ آموزش صحیح به معنای تنبیه نیست.

١۶. کودکان با یک دیگر متفاوت اند پس دریابید که چه روشی برای فرزند شما مناسب است. بدون توجه به میل نوجوان تان از رفتارهای تربیتی دیگران تقلید نکنید.

١٧. ارزش عذرخواهی برای اشتباه مرتکب شده، همکاری، صبر، بخشش و احترام گذاردن به دیگران را به او بیاموزید.

١٨. انتظار بی نقص بودن را از کودک نداشته باشید چرا که بهداشت روانی همه کودکان حائز اهمیت است.

١٩. بدون قید و شرط او را دوست بدارید و به وی محبت ورزید.

این مشکلات، واقعی و دردناک اند؛ با این حال عوارض فوق قابل تشخیص و درمان می باشند و توجه خانواده ها و عملکرد اجتماع در کنار یک دیگر می تواند به رفع این موضوع کمک نماید.

منابع این نوشتار محفوظ است.